ขั้นตอนการทำวิทยานิพนธ์

              การทำวิทยานิพนธ์มีผู้แบ่งขั้นตอนการทำไว้หลายขั้นตอนแตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับความละเอียด ปลีกย่อยแต่ละหัวข้อ สุดท้ายสรุปได้ว่าอยู่บนพื้นฐานกระบวนการวิจัย สำหรับผู้เขียนได้แบ่งออก 13 ขั้นตอนดังนี้

                   1.  กำหนดประเด็นปัญหาที่สนใจ 

                        เมื่อเริ่มจะทำวิทยานิพนธ์ จะต้องสำรวจตนเองก่อนว่ามีความถนัด  ความสนใจประเด็นปัญหาเกี่ยวกับเรื่องอะไรบ้างเป็นพิเศษ  พยายามคิดประเด็นปัญหาไว้มาก ๆ แล้วทำการวิเคราะห์แยกแยะของประเด็นปัญหานั้น จากนั้นให้พิจารณาว่า สนใจประเด็นปัญหาใดบ้าง  เรียงลำดับความสนใจจากมากไปหาน้อย  แต่ถ้าหากเมื่อพิจารณาประเด็นปัญหาแล้วยังไม่น่าสนใจเลย ให้อ่านหนังสือ วารสาร  บทความ  งานวิจัยและวิทยานิพนธ์  เพื่อเป็นตัวอย่างและใช้เป็นแนวทางกำหนดประเด็นปัญหาที่สนใจอีกครั้งหนึ่ง
                   2. ศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง 
                        เมื่อได้ประเด็นปัญหาที่สนใจแล้ว  ต้องทำการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับประเด็นปัญหาที่เลือกไว้   รวบรวมเอกสารและงานวิจัยไว้ให้มากที่สุด ซึ่งสาระสำคัญที่นักศึกษาต้องทำความเข้าใจเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ได้แก่
                            2.1  ศึกษาสภาพปัญหา หลักการและเหตุผลของประเด็นปัญหา  ว่าปัจจุบันสภาพปัญหาที่สนใจเป็นอย่างไรบ้าง  มีภูมิหลัง ความสำคัญเพียงใด
                            2.2  เอกสารที่เกี่ยวข้อง ศึกษาดูว่ามีเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับประเด็นปัญหามีขอบเขตกว้างเพียงใด มีแนวคิด ทฤษฏี เกี่ยวข้องมากน้อยเพียงใด
                            2.3  งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง  สำรวจงานวิจัยทั้งหมดว่า มีใครทำวิจัยเกี่ยวข้องหรือใกล้เคียงกับประเด็นปัญหา มีจำนวนกี่เรื่องและผลการวิจัยเป็นอย่างไร  มีตัวแปรอะไรบ้าง  เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นอย่างไรที่สำคัญตัวแปรใดบ้างที่ยังไม่มีข้อสรุปที่ชัดเจน ซึ่งสามารถต่อยอดทำวิจัยได้อีก

                            2.4  เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย  แยกแยะงานวิจัยศึกษาที่ศึกษามาจาก  ข้อ 2.3 ว่าเครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยมีกี่ชนิด  เป็นลักษณะแบบใด มีวิธีการสร้างและหาคุณภาพเครื่องมืออย่างไร มีการเก็บรวบรวมข้อมูลอย่างไร รวมถึงเทคนิควิธีการวิจัย ว่ามีเทคนิคใดหรือข้อตกลงอย่างไรในการเก็บรวบรวมข้อมูลหรือการวิจัย

                            2.5  สถิติที่ใช้ในการวิจัย  สำรวจดูว่างานวิจัยที่ผ่านมาใช้สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลมีอะไรบ้าง มีการแปลผลและนำเสนอผลการวิเคราะห์เป็นแบบใด
                   3. กำหนดหัวข้อเรื่องวิทยานิพนธ์ 

                        จากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องข้อ 2 จะทำให้เห็นภาพรวมของประเด็นปัญหาทั้งหมด  ขั้นตอนนี้นักศึกษาลองตั้งหัวข้อเรื่องวิทยานิพนธ์  หัวข้อเรื่องวิทยานิพนธ์เกิดจากข้อมูล หลักฐานที่ได้รวบรวม ศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง  และหัวเรื่องวิทยานิพนธ์ที่ตั้งขึ้นควรมีลักษณะ ดังนี้

                            3.1  เป็นหัวเรื่องวิทยานิพนธ์ใหม่ ไม่ซ้ำซ้อนคนอื่น

                            3.2  มีความสำคัญในแง่สร้างความรู้ใหม่และการนำไปใช้

                            3.3  เป็นหัวเรื่องที่เหมาะสมและน่าสนใจ  ทั้งตัวของนักศึกษาและผู้ที่เกี่ยวข้อง

                            3.3  ไม่กว้างหรือแคบจนเกินไป มีเนื้อหาสาระ แนวคิด ทฤษฏีอ้างอิง

                            3.4   สามารถรวบรวมข้อมูลได้ 

                            3.5  ไม่เสี่ยงอันตรายต่อเวลา งบประมาณและกลุ่มเป้าหมาย

                   4.  ปรึกษาอาจารย์ควบคุมวิทยานิพนธ์

                        เมื่อตั้งหัวข้อเรื่องวิทยานิพนธ์จากการกำหนดตามกรอบที่ได้ศึกษาแล้ว  ก็นำหัวข้อเรื่องไปปรึกษากับอาจารย์ควบคุมวิทยานิพนธ์เพื่อขอคำชี้แนะ หรือปรับปรุง ปรับเปลี่ยนหัวข้อวิทยานิพนธ์ให้มีความกระชับ สั้นและได้ใจความสำคัญ หลังจากนั้นประเมินหัวข้อเรื่องวิทยานิพนธ์ ว่าจะเลือกทำหัวข้อนี้หรือไม่

5.    กำหนดกรอบการทำวิทยานิพนธ์ 

เมื่อตัดสินว่าจะทำวิทยานิพนธ์ตามที่หัวข้อเรื่องวิทยานิพนธ์ที่เลือกไว้แล้ว   ต่อไปจะต้องพิจารณว่า  จะวิเคราะห์และกำหนดกรอบความคิดเรื่องนั้นให้ชัดเจน โดยพิจารณาจากหัวข้อ ดังต่อไปนี้

                            5.1   คำสำคัญของหัวข้อเรื่องวิทยานิพนธ์    ต้องพิจารณาว่าคำสำคัญของหัวข้อเรื่องวิทยานิพนธ์คืออะไร มีความหมายและขอบเขตเพียงใด เมื่อได้แล้วต้องวิเคราะห์ ทำความเข้าใจให้ชัดเจน

                            5.2  เลือกรูปแบบการวิจัย  จะต้องพิจารณาต่อไปว่าการวิจัยตามหัวข้อเรื่องวิทยานิพนธ์นั้นจะใช้รูปการวิจัยแบบใด จึงจะเหมาะสมและได้ผลที่เชื่อถือ  ซึ่งรูปแบบการวิจัยถ้าแบ่งตามลักษณะของปัญหาที่เลือกมาทำวิจัย  มีหลายประเภท ตัวอย่างเช่น   การวิจัยเชิงประวัติศาสตร์  การวิจัยเชิงบรรยาย  การวิจัยเชิงพัฒนาการ  กรณีศึกษา การวิจัยเชิงสหสัมพันธ์  การวิจัยเชิงเปรียบเทียบ การวิจัยเชิงทดลอง การวิจัยเชิงปฏิบัติการ  เป็นต้น

                            5.3  ตัวแปรที่ศึกษา    ว่าประกอบด้วยตัวแปรอะไรบ้าง  ตัวแปรอิสระ ตัวแปรตาม มีอะไรบ้าง มีลักษณะอย่างไร   สัมพันธ์เกี่ยวข้องอย่างไร

                            5.4  ความมุ่งหมายของการวิจัย  ต้องการทราบอะไรบ้างจากหัวข้อเรื่องวิทยานิพนธ์ แยกว่าความมุ่งหมายหลักคืออะไร  ความมุ่งหมายรองมีอะไรบ้าง

                            5.5  ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง มีลักษณะ มีคุณสมบัติอย่างไร มีขอบเขตและจำนวนมากน้อยเพียงใด   จะกำหนดกลุ่มตัวอย่างด้วยวิธีการใด  เช่นการคำนวณโดยใช้สูตร  กำหนดโดยเปิดตารางหรือกำหนดด้วยผู้วิจัยเอง และจะใช้วิธีเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบใด เช่น  การสุ่มอย่างง่าย  การสุ่มแบบแบ่งชั้น  การสุ่มแบบหลายขั้นตอน  เป็นต้น

                            5.6  ข้อตกลงเบื้องต้น  ลองพิจารณาดูว่า น่าจะมีข้อตกลงหรือนิยามศัพท์เฉพาะ ที่เป็นเงื่อนไขของการวิจัยอย่างไรบ้าง

6.    เขียนเค้าโครงวิทยานิพนธ์   

เมื่อได้แนวทางการทำวิทยานิพนธ์จากการกำหนดกรอบแล้ว ก็จะถึงขั้นตอนการ

เขียนเค้าโครงวิทยานิพนธ์  ซึ่งเค้าโครงวิทยานิพนธ์จะประกอบด้วยเนื้อหา 3 บทแรก  ได้แก่  บทที่ 1 บทนำ  บทที่ 2 เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องและบทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย  ซึ่งรายละเอียดจะกล่าวในบทที่ 7  การเขียนเค้าโครงวิทยานิพนธ์

7.    สอบเค้าโครงวิทยานิพนธ์

เมื่อเขียนเค้าโครงวิทยานิพนธ์เสร็จเรียบร้อย ผ่านการตรวจแก้ไขจากอาจารย์ควบคุมวิทยานิพนธ์แล้ว  ก็ทำการสอบเค้าโครงวิทยานิพนธ์เพื่อ ตรวจสอบ ปรับปรุงการทำวิทยานิพนธ์

8.    สร้างเครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล

การทำวิทยานิพนธ์ส่วนมากแล้ว มักจะมีการสร้างเครื่องมือที่ใช้ในการรวบรวม

ข้อมูลขึ้นมาเอง แต่อย่างไรก็ตามถ้ามีเครื่องมือที่เป็นมาตรฐานที่มีคนสร้างไว้แล้ว ก็ไม่จำเป็นต้องมาสร้างอีก เพียงนำมาปรับใช้ให้เหมาะกับเรื่องวิทยานิพนธ์ที่ทำ  แต่ก่อนนำไปใช้จริง ควรนำเครื่องมือไปทดลองใช้และนำไปวิเคราะห์หาคุณภาพเครื่องมือว่าเป็นอย่างไร เข้าเกณฑ์หรือไม่  สำหรับวิธีการสร้างเครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล เช่น  การสร้างแบบสอบถาม แบบทดสอบ แบบสัมภาษณ์  แบบสังเกต  แบบวัดต่าง ๆ  สามารถศึกษาได้จากหนังสือการวิจัยหรือหนังสือระเบียบวิธีวิจัยทั่วไป 

9.    เก็บรวบรวมข้อมูล

เป็นการเก็บรวบรวมข้อมูลจากกลุ่มเป้าหมาย  โดยต้องมีการ

วางแผนอย่างรัดกุมในการเก็บรวบรวมข้อมูล  เพราะถ้าไม่มีการวางแผนแล้วจะทำให้เกิดความคลาดเคลื่อนในการเก็บรวบรวมข้อมูลได้  เช่น  การสัมภาษณ์  ผู้สัมภาษณ์และผู้ถูกสัมภาษณ์  ควรมีการนัดหมาย  จัดเตรียมคำถามส่งให้ล่วงหน้า  รวมทั้งจัดเตรียมอุปกรณ์การสัมภาษณ์ให้พร้อม  เมื่อถึงเวลาการเก็บรวบรวมข้อมูลจะทำให้ลดข้อผิดพลาดลงได้

10. วิเคราะห์ข้อมูล

เมื่อเก็บรวบรวมข้อมูลมาครบเรียบร้อย  มีการตรวจสอบข้อมูล การเตรียมข้อมูล

เพื่อการวิเคราะห์ข้อมูล  ขั้นต่อมาคือ การวิเคราะห์ข้อมูล ซึ่งปัจจุบันจะมีโปรแกรมสำเร็จรูปช่วยในการวิเคราะห์ข้อมูล  การวิจัยเชิงปริมาณส่วนมากจะนิยม เช่น โปรแกรมสำเร็จรูป  SPSS For  Windows   เป็นต้น ซึ่งการวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิตินั้นอาจแบ่งได้ 3 ลักษณะ

                            10.1  สถิติวิเคราะห์เพื่อการบรรยายคุณลักษณะของข้อมูล   เช่น ร้อยละ  ค่าเฉลี่ย  ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน  เป็นต้น

                            10.2  สถิติวิเคราะห์เพื่อเปรียบเทียบ เช่น t-test   การวิเคราะห์ความแปรปรวน(ANOVA)  เป็นต้น

                            10.3  สถิติวิเคราะห์เพื่อหาความสัมพันธ์  เช่น  สหสัมพันธ์   การวิเคราะห์การถดถอย  การวิเคราะห์เส้นทาง เป็นต้น

11. แปลผลและเขียนรายงานวิทยานิพนธ์

เมื่อวิเคราะห์ข้อมูลแล้ว ก็นำผลมาแปลผลข้อมูลและนำเสนอผลการวิเคราะห์

ข้อมูล เขียนรายงานวิทยานิพนธ์ฉบับสอบปากเปล่า
                      12.  สอบปากเปล่า

ดำเนินการสอบปากเปล่า โดยจะต้องส่งเล่มวิทยานิพนธ์ฉบับสอบเปล่าให้กรรมสอบวิทยานิพนธ์  ก่อน 1 สัปดาห์   หลังจากนั้นดำเนินการสอบตามวัน เวลาที่กรรมการนัดหมาย

13. แก้ไขและทำวิทยานิพนธ์ฉบับสมบูรณ์

ขั้นตอนนี้ถือเป็นขั้นตอนสุดท้ายของการทำวิทยานิพนธ์   เมื่อสอบปากเปล่า

เสร็จ  นักศึกษาต้องทำการแก้ไขตามคำชี้แนะของกรรมการสอบวิทยานิพนธ์และทำวิทยานิพนธ์ ฉบับสมบูรณ์

                   สำหรับขั้นตอนการทำวิทยานิพนธ์ที่ผู้เขียนได้เสนอไว้  การดำเนินการทำวิทยานิพนธ์มิใช่จะทำทีละขั้นตอนตามลำดับ บางขั้นตอนสามารถดำเนินการไปพร้อม ๆ กันได้   แล้วแต่ความเหมาะสมและสถานการณ์

สนใจบทความติดต่อ 084-7991757